Budala

Dücane Cündioğlu'nun Sinema ve Felsefe kitabından;

Bir çocuğun elinden şekerlemesini alırsanız, o hırsından geriye kalanlarıda fırlatır.

Yaşamında yeni bir sayfa açmayı beceremeyenlerin en büyük hatası budur işte! Geçmişlerinden ötürü bütün hayatlarını mahvetmeye çalışanların. Nasıl tevbe edeceklerini bilmeyenlerin.
Nedir o hata?
İşlenen günahların ceremesini bütün hayata ödetmek. Kendini ken-
dinden ötürü cezalandırmak. Kısaca, gelecekten ümid kesmek. Gelecekten, yani O'ndan. Hakkın rahmetinden.
Bu tesbit, aslında bir fahişenin savunusundan muktebes.Kurosawa'nın Hakuchi (1951) adlı filminin en etkileyici sahnelerinden birinden.
Kinji Kameda, iki kadın arasında kalmıştır: Bir tarafta sevdiği ve evlenmek istediği Ayako, diğer taraftaysa yazgısından ötürü acısıyla takdis ettiği Taeko Nasu.
Bir fahişedir Taeko. Nasıl arınacağını bilemeyen bir zavallı.
Kameda, Ayako'ya ona niçin acıdığını anlatmaya çalışırken yapar
bu tesbiti.

O da aynen böyle, der, daha önce yaptıklarından ötürü bütün hayatını mahvetmek istiyor.

İnsanın derûnunda, onun hiçbir eyleminin kirletemeyeceği denli saf ve temiz bir özün saklı bulunduğuna inanan bir bilincin savunusudur bu! Kirli eylemlerin değil, hiçbir eylemin kirletemeyeceği bir özün, yani vicdanın.
Hakuchi, Kurosawa'nın dehasına tanıklık eden en büyük yapıtlarından biridir.
Bir sanat eserinde özün biçime galebe çaldığını birçok kereler ispatlayabildiği için severim Kurosawa'yı.
Yorumun gücünü gösterir her defasında. Yabancı bir dile, yabancı
bir kültüre ait olsa da bir eserin özünü zedelemeden onu her defasında
Japon dilinin ve kültürünün içine dahil edebilmeyi başarmıştır. Hemen herşeyiyle. Olgusal (fenomenal) anlamıyla değil elbette, zati (essential) anlamıyla.
Kurosawa, uyarlamalarında her daim içeriği (zati/özsel olanı) önemseyen bir yönetmendir. Nitekim eleştirmenlerinin iskaladığı yer de burasıdır: içerik.

......

Dostoyevski’nin romanı Budala’yı okuyanlar bilirler, Lev Nikolayevic Mışkin’i, Dostoyevski’nin tamamen iyi bir insanı yazmak isteğiyle başladığı romanının hepimize tekme tokat saldırarak bizleri nasıl sersemlettiğini. Mışkin’in nasıl çevresindekilerce alaya alındığını, nasıl aşka düştüğünü ve cayır cayır yandığını. İşte Dostoyevski’nin Budala’sını beyazperdeye yansıtan Akira Kurosawa, Mışkin’i gözlerimizin önüne koyuvermiş 1951yılında. Filmin, kitaba göre birkaç farklılığı olduğunu görüyoruz; örneğin film Rusya’da geçmiyor, o Petersburg atmosferi yok, onun haricinde kitapta öyle olmadığı halde filme genel olarak soğuk hava, kar kış hakim, ki bu da Kurosawa’nın sevdiği şeylerden…

Dostoyevski’nin Budala isimli eserinin sinemaya uyarlanmış Akira Kurosawa yorumu olan bu film, ilk çekildiği versiyonu aslında 270 dakikadır. Fakat Filmin yapımcıları Kurosawa’dan filmi kısaltmasını istemiş, Kurosawa da yapıtını indire indire ancak 170 dakikaya indirebilmiş